พระสมเด็จลงรักปิดทอง

     หากได้ศึกษาประวัติอย่างกว้างขวางถึงพระพิมพ์ของสมเด็จพุฒาจารย์(โต พรหมรังสี) หรือที่เกี่ยวข้องเกี่ยวโยงกับท่าน นับว่ามีจำนวนไม่น้อย มีบรรจุอยู่ในวัดต่างๆหลายแห่ง ทั้งสืบค้นได้และที่สืบไปไม่ถึง บ้างคลุมเครือจนต้องหาผู้ที่มีความรู้น่าเชื่อถือมาวิเคราะห์ แต่ท้ายสุด..ก็ต้องแล้วแต่วิจารณญานของแต่ละบุคคลที่จะเลือกเชื่อแบบไหน
     สำหรับผู้ที่ศรัทธาในบารมีของสมเด็จฯท่าน หากไม่มุ่งหวังด้านค่านิยม มูลค่า ราคา โอกาสที่จะได้พระที่ทันยุคท่านมาบูชาเพื่อเกิดความสวัสดิมงคลแก่ตัวท่านเองนั้นไม่ใช่เรื่องเกินฝัน พระสมเด็จต่างวัดที่ไม่ได้สร้างไว้ที่วัดระฆัง แต่องค์อธิษฐานจิตเดียวกันกับพระสมเด็จวัดระฆังก็เป็นทางเลือกหนึ่ง ทั้งนี้ทั้งนั้นก็ขึ้นอยู่กับท่านได้ตั้งโจทย์กับพระสมเด็จไว้อย่างไร...

พระสมเด็จเนื้อปูนสอ

     เท่าที่ได้ยินได้ฟังหรือได้ศึกษากันมา พระสมเด็จวัดระฆังเชื่อกันว่ามวลสารหลักจะได้แก่ปูนเปลือกหอย ผงพุทธคุณและมวลสารอื่นอีกหลายอย่างตามทฤษฏีของพระสมเด็จวัดระฆัง แต่สำหรับพระที่บรรจุในสถานที่อื่นๆ หรือสร้างในวาระอื่น เนื้อหามวลสารก็มีความแตกต่างกันไป แต่ก็ยังมีความเชื่อมโยงทางด้านทฤษฏี(สูตรการสร้างพระสมเด็จวัดระฆัง)
     ความเชื่อมโยงนั้นคงต้องมองให้กว้างออกไปด้วย ทั้งทางด้านเนื้อหามวลสาร ที่นำมาประกอบ (จะหลายๆอย่าง หรือมีเพียงไม่กี่อย่างก็ยังเป็นได้) และยังมีความเชื่อมโยงด้านอื่นๆด้วย เช่นพิมพ์พระ หรือศิลปะทางพุทธศิลป์ จึงเป็นมูลในการวิเคราะห์กันถึงความเป็นไปได้ ว่าพระพิมพ์ที่สมเด็จโตท่านสร้าง หรือดำริให้จัดสร้างนั้นคงไม่ได้มีเพียงเท่าที่เห็น หรือนิยมอยู่วงการพุทธพาณิชย์ เนื้อแบบอื่นๆ พิมพ์อื่นๆที่นอกเหนือจากที่ยกมาเป็นเกณฑ์ ก็คงมีด้วยเช่นกัน.
     พระในภาพ ผู้อาวุโสในวงการพระสมเด็จท่านว่า เป็นพระที่สร้างด้วยมวลสารหลักคือปูนดินสอพองหรือปูนสอ อาจเรียกว่าอีกอย่างว่าเนื้อผงล้วน ซึ่งก็คือผงดินสอพอที่ปั้นเป็นแท่งแล้วนำมาเขียนอักขระเลขยันต์บนกระดานชนวนแล้วลบผงที่เรียกกันว่าผงวิเศษ แล้วใช้ตัวประสานเช่นน้ำอ้อยเคี่ยวมาประสานเนื้อให้เกาะตัวเป็นรูปร่าง

พระสมเด็จโต พิมพ์ขุนแผนแขนอ่อน

   พระสมเด็จโต สร้างพิมพ์เจริญรอยตามพระโบราณหรือล้อพิมพ์แบบพระขุนแผนแขนอ่อน วรรณะขาวนวล แห้งละเอียด มวลสารหลายอย่างในเนื้อเท่าที่สังเกตุเห็นมี หินสีเทา เม็ดแดง ผงดำ เกสรดอกไม้ และอื่นๆ