พระสมเด็จ หลังก้างปลา

     พระสมเด็จ หลังฝังก้างปลา องค์ในรูปเป็นพระที่สร้างในยุคกลางน่าจะเป็นพิมพ์ที่ช่างชาวบ้านแกะถวายสมเด็จโต เนื้อพระเป็นผงที่มีมวลสารจำพวกหรดาล ,โป่งเหลืองมาก สีจึงออกเหลือง มีทั้งเหลืองอ่อนและเหลืองแก่แล้วแต่ความมากน้อยของส่วนผสม ดูเหนียวหนึกนุ่มวลตาเหมือนเนื้อกล้วยบด ส่วนผสมภายในเนื้อพระมีเม็ดขาวขุ่นเม็ดเล็กๆ
     เนื้อนี้สร้างอยู่หลายพิมพ์ด้วยกัน  (ในหนังสือภาพ-ประวัติ พระสมเด็จโต โดย พ.ต.ต.จำลอง มัลลิกะนาวิน) บางพิมพ์ออกเหลืองเข้มอาจด้วยจัดสร้างเป็นคราวๆแต่ละยุค หรือแต่ละวาระไป
     การฝังก้างปลา น่าจะเป็นคตินิยมโบราณในทางมงคล สัญญลักษณ์ปลาในสมัยโบราณมีความหมายถึงความอุดมสมบูรณ์ ในส่วนของก้างปลานั้นมีทั้งชิ้นที่เป็นก้างและเป็นกระดูกกลาง มีทั้งยาวและสั้นแบบข้อเดียว